کیفیت حسابرسی
علیرضا جوادی پور؛ جعفر باباجانی؛ قاسم بولو؛ وجه الله قربانی زاده
چکیده
با توجه به نبود پژوهش جامعی در کشور در راستای ارائه مدلی جهت ارزیابی عملکرد کمیته حسابرسی، پژوهش حاضر بدین موضوع پرداخته و مدلی کاربردی جهت استفاده ذینفعان از فعالیت‌های کمیته حسابرسی ارائه شده است. روش پژوهش مورداستفاده در مرحله اول پژوهش استخراج ابعاد، مؤلفه‌ها و شاخص‌های ارزیابی عملکرد کمیته حسابرسی از منابع نظری پژوهش بوده ...
بیشتر
با توجه به نبود پژوهش جامعی در کشور در راستای ارائه مدلی جهت ارزیابی عملکرد کمیته حسابرسی، پژوهش حاضر بدین موضوع پرداخته و مدلی کاربردی جهت استفاده ذینفعان از فعالیت‌های کمیته حسابرسی ارائه شده است. روش پژوهش مورداستفاده در مرحله اول پژوهش استخراج ابعاد، مؤلفه‌ها و شاخص‌های ارزیابی عملکرد کمیته حسابرسی از منابع نظری پژوهش بوده است. سپس جهت غربالگری شاخص‌ها از روش دلفی فازی استفاده‌شده و همچنین جهت وزن دهی به هر بعد، مؤلفه و شاخص از روش تصمیم‌گیری چند معیاره بهترین-بدترین ( BWM) استفاده شده است. مدل به‌دست‌آمده در پژوهش حاضر شامل 3 بخش ارزیابی ویژگی‌های فردی اعضای کمیته حسابرسی، ارزیابی فرآیندهای کاری و گزارشگری کمیته حسابرسی و ارزیابی وظایف و مسئولیت‌های آن بوده که مدل نهایی شامل 3 بعد، 13 مؤلفه و 78 شاخص است. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که فرآیندهای کاری و گزارشگری کمیته حسابرسی بیشترین وزن را در ارزیابی عملکرد کمیته حسابرسی داشته و ارزیابی جلسات کمیته حسابرسی به‌عنوان کانون فعالیت‌های کمیته حسابرسی دارای بیشترین اهمیت در بین مؤلفه‌های ارزیابی عملکرد می‌باشد. همچنین ارتباط مناسب با هیئت‌مدیره، تأمین منابع کافی برای فعالیت‌های کمیته حسابرسی، وجود منشور مصوب کمیته حسابرسی و نظارت بر کنترل‌های داخلی و گزارشگری مالی از حیطه‌های مهم ارزیابی عملکرد کمیته حسابرسی می‌باشد. نتایج پژوهش همچنین نشان‌دهنده وجود شکاف معنادار بین وضعیت موجود ارزیابی عملکرد کمیته حسابرسی و مدل به‌دست‌آمده در پژوهش می‌باشد.
حسابداری وجنبه های مختلف مالی
جواد شکرخواه؛ محمد جواد سلیمی؛ سید سروش قاضی نوری؛ علی هدایتی بیلندی
چکیده
صندوق‌های بازنشستگی در ایران از نوع مزایای معین است و پایداری آنها از اهمیت بالایی برخوردار است. بااین‌وجود ارزیابی پایداری آنها همواره موردانتقاد بوده است. گزارشگری حداقلی و استفاده از شاخص‌های ساده پاسخگوی نیازهای اطلاعاتی ذینفعان نیست. مسئله پیشرو، تعیین شاخص‌ها و استانداردهایی برای ارزیابی همه‌جانبه پایداری مالی ...
بیشتر
صندوق‌های بازنشستگی در ایران از نوع مزایای معین است و پایداری آنها از اهمیت بالایی برخوردار است. بااین‌وجود ارزیابی پایداری آنها همواره موردانتقاد بوده است. گزارشگری حداقلی و استفاده از شاخص‌های ساده پاسخگوی نیازهای اطلاعاتی ذینفعان نیست. مسئله پیشرو، تعیین شاخص‌ها و استانداردهایی برای ارزیابی همه‌جانبه پایداری مالی می‌باشد. برای پاسخ به این مسئله ابتدا مبانی نظری ارزیابی پایداری صندوق‌های بازنشستگی و شاخص‌های مورداستفاده توسط کشورها و سازمان‌های بین‌المللی بررسی گردید. شاخص‌های استخراج‌شده برای نظرخواهی در اختیار خبرگان قرار داده شد و بر روی شاخص‌های کلیدی به روش دلفی فازی اجماع کسب گردید. به‌منظور رتبه‌بندی و تدوین شاخص ترکیبی، با استفاده ازنظر خبرگان و به‌کارگیری روش سوارا، شاخص نهایی حاصل شد. 27 شاخص در چهار بعد عدالت، کفایت، مالی و نوگرایی استخراج و مطابق با نتایج روش دلفی فازی، 15 شاخص کلیدی به تأیید نهایی رسید. ازاین‌بین، نسبت پشتیبانی ازنظر تأثیر رتبه اول، نرخ جایگزینی و ضریب نفوذ رتبه دوم و سوم را کسب کرد. نتایج حاصل از اجرای روش سوارا تأییدکننده شاخص ترکیبی متشکل از ابعاد عدالت (1 زیر شاخص)، کفایت (3 زیر شاخص) و بعد مالی (11 زیر شاخص) است. در این شاخص، بعد عدالت، کفایت و مالی به ترتیب 6، 21 و 73 درصد وزن شاخص ترکیبی را تشکیل می‌دهد. نسبت پشتیبانی رتبه اول، نسبت ارزش فعلی دارایی‌ها به تعهدات رتبه دوم و تجزیه‌وتحلیل اکچوئری رتبه سوم را کسب کرده است. با توجه به شاخص ترکیبی، بعد شاخص‌های مالی بیشترین اهمیت را داشته و باوجود مشکلاتی همچون عدم وجود منابع و نقدینگی برای پرداخت تعهدات جاری، توجه به ابعاد عدالت و کفایت و نوگرایی در مراحل بعدی قرار می‌گیرند. بااین‌وجود شاخص‌های ترکیبی باید همواره موردبازنگری قرار گیرد.
حسابداری وجنبه های مختلف مالی
امیر مرادی؛ حمیده اثنی عشری؛ محمدحسین رهبان؛ محمد عرب‌مازار یزدی؛ محمدحسین صفرزاده
چکیده
روش‌شناسی علم طراحی، رهیافتی راه‌حل‌محور برای تعقیب پژوهش‌هایی است که فراتر از فهم وضع موجود، به دنبال خلق وضع مطلوب از طریق ارائۀ مصنوعات نوآورانه و بدیع است. با وجود کاربرد گسترده این روش‌شناسی در دیگر رشته‌های فنی و مدیریتی و البته گذشت بیش از دو دهه از نخستین پژوهش علم طراحی در حسابداری، ظرفیت آن به‌قدر مقتضی شناخته نشد، مگر ...
بیشتر
روش‌شناسی علم طراحی، رهیافتی راه‌حل‌محور برای تعقیب پژوهش‌هایی است که فراتر از فهم وضع موجود، به دنبال خلق وضع مطلوب از طریق ارائۀ مصنوعات نوآورانه و بدیع است. با وجود کاربرد گسترده این روش‌شناسی در دیگر رشته‌های فنی و مدیریتی و البته گذشت بیش از دو دهه از نخستین پژوهش علم طراحی در حسابداری، ظرفیت آن به‌قدر مقتضی شناخته نشد، مگر در چند سال اخیر که با استقبال بی‌سابقه پژوهشگران حسابداری مواجه گردید. باهدف واکاوی روندهای موضوعی، شناسایی کنشگران اثرگذار و نیز نگاشت ساختار فکری و مفهومی پژوهش‌های حسابداری مرتبط با روش‌شناسی علم طراحی، در این پژوهش برای نخستین بار، با استفاده از فنون هم‌واژگانی، هم‌نویسندگی، مصورسازی نقشه علمی و ابرواژگان، به تحلیل کتابشناختی 51 مقاله منتشره تا سال 2023 در مجلات نمایه‌شده در آخرین فهرست شورای رؤسای دانشکده‌های علوم مالی استرالیا در نرم‌افزارهای ووس ویور، مایکروسافت اکسل و زبان پایتون پرداخته‌شد. طبق یافته‌های این مطالعه، بیش از نیمی از تولیدات پژوهشی مربوط به سال‌های 2020 تا 2023 است که دلالت بر اقبال نوظهور پژوهشگران حسابداری به این روش‌شناسی دارد. غالب‌ترین حوزه‌های موضوعی در مقالات علم طراحی، حسابرسی و کنترل است که با کاربرد فناوری‌های نوین و تکنیک‌های تحلیل‌شناسی داده‌ها همراه بوده است. پراستنادترین اثر، مقالۀ «روش‌شناسی پژوهش علم طراحی و کاربرد آن در پژوهش سیستم‌های اطلاعاتی حسابداری» اثر گویدو گیرتس (2011) که تاکنون 140 استناد صرفاً در پایگاه دادۀ اسکوپس دریافت کرده است. پرکارترین نویسنده میکلوس وسارهلی با 6 مقاله است که هم‌زمان بیشترین ارتباطات علمی را با سایر نویسندگان این حوزه داشته و دانشگاه محل فعالیت وی، یعنی دانشگاه ایالتی نیوجرسی امریکا، با 8 مقاله، پرکارترین دانشگاه شناخته شد. گویدو گیرتس با دریافت 177 ارجاع از دو مقالۀ خود، پراستنادترین نویسنده در حوزۀ علم طراحی در پژوهش حسابداری شناخته می‌شود که به این واسطه، دانشگاه متبوع وی یعنی دانشگاه دلور امریکا نیز پر استنادترین دانشگاه به‌حساب می‌آید. کشور امریکا مجموعاً با 33 مقاله و 555 ارجاع پرکارترین و پرارجاع‌ترین مقالات را به خود اختصاص داده است. مجلۀ بین‌المللی سیستم‌های اطلاعاتی حسابداری با انتشار 20 مقاله و دریافت 464 ارجاع، بیشترین تعداد نشر و ارجاع را دارد. یافته‌های پژوهش حاضر، با آشکارسازی عوامل و روابط کتابشناختی و جهت‌گیری موضوعی پژوهش‌های علم طراحی در حسابداری، ضمن آگاهی بخشی به پژوهشگران و سیاست‌گذاران علمی از وضعیت و روند این روش‌شناسی، مبنایی برای توسعه و تعقیب پژوهش‌های راه‌حل محور و کاربردی در قلمرو حسابداری فراهم می‌نماید.
گزارش های حسابداری
فاطمه اسناد؛ حسین فخاری
چکیده
امروزه اهمیت آب و مدیریت منابع آن ازجمله موضوعات بحث‌انگیز در سطح جهانی به دلیل تغییرات آب و هوایی است. این موضوع خصوصاً در کشور ایران که از خشک‌سالی مستمر رنج می‌برد با اهمیت‌تر می‌باشد. از همین رو هدف پژوهش حاضر، تبیین عوامل مؤثر بر گزارشگری آب در شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران است. برای این منظور با استفاده ...
بیشتر
امروزه اهمیت آب و مدیریت منابع آن ازجمله موضوعات بحث‌انگیز در سطح جهانی به دلیل تغییرات آب و هوایی است. این موضوع خصوصاً در کشور ایران که از خشک‌سالی مستمر رنج می‌برد با اهمیت‌تر می‌باشد. از همین رو هدف پژوهش حاضر، تبیین عوامل مؤثر بر گزارشگری آب در شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران است. برای این منظور با استفاده از داده‌های 102 شرکت طی سال‌های 1391 الی 1400 (1020 سال-شرکت) که به روش حذفی انتخاب شدند، عوامل مؤثر بر افشای گزارشگری آب تعیین و با روش رگرسیون گامبهگام و رگرسیون چندگانه مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت. نتایج این پژوهش نشان داد که بیشترین میزان افشا مربوط به آب متعلق به شرکت‌های صنعت شیمیایی و نفتی بوده، همچنین در بررسی عوامل مؤثر بر گزارشگری آب مشخص شد که عوامل سن شرکت، اندازه هیئت‌مدیره، تخصص مالی کمیته حسابرسی، تمرکز مالکیت، مالکیت نهادی، بازده دارایی، میانگین بارش سالانه، شهرت، قوانین و حساسیت صنعت به آب بر گزارشگری آب شرکتها تأثیرگذار بودهاند، این یافتهها می‌تواند برای برنامهریزی و کنترل در خصوص مدیریت آب و همچنین شناخت سرمایهگذاران از محرکهای افشای شرکتی در تشکیل پرتفوی بهینهشان مفید باشد.
ابزارهای حسابداری
زهرا جعفری؛ رحیم بنابی قدیم؛ رسول عبدی
چکیده
یکی از مهم‌ترین تغییرات در سیستم‌های اقتصادی جوامع، تمرکز بر کارکردهای ثبات مالی در نظام بانکی کشورها می‌باشد که بیش‌ازپیش در سیاست‌گذاری‌های کلان اقتصادی موردتوجه قرار گرفته است. هدف این مطالعه، ارزیابی معیارهای مؤثر بر مطلوبیت یکپارچگی ثبات مالی بر اساس مقایسه‌ی الگوریتم‌های فرا ابتکاری در سطح بانک‌های پذیرفته‌شده در ...
بیشتر
یکی از مهم‌ترین تغییرات در سیستم‌های اقتصادی جوامع، تمرکز بر کارکردهای ثبات مالی در نظام بانکی کشورها می‌باشد که بیش‌ازپیش در سیاست‌گذاری‌های کلان اقتصادی موردتوجه قرار گرفته است. هدف این مطالعه، ارزیابی معیارهای مؤثر بر مطلوبیت یکپارچگی ثبات مالی بر اساس مقایسه‌ی الگوریتم‌های فرا ابتکاری در سطح بانک‌های پذیرفته‌شده در بازار سرمایه می‌باشد. این مطالعه به لحاظ روش‌شناسی ترکیبی و کاربردی تلقی می‌شود. به این صورت که ابتدا از طریق فرآیند غربالگری محتوایی سیستماتیک، نسبت به شناسایی معیارهای مؤثر بر مطلوبیت یکپارچگی ثبات مالی جهت ارزیابی بانک‌های پذیرفته‌شده اقدام می‌شود. سپس با اتکا به دو الگوریتم بهینه‌سازی ازدحام ذرات و گرگ خاکستری و استخراج داده‌های مرتبط با معیارهای شناسایی‌شده در حدفاصل سال‌های 1397 تا 1401، تلاش می‌شود تا نقطه‌ی بهینه‌ی مطلوبیت یکپارچگی ثبات مالی بانک‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران مشخص شوند. در این فرآیند از طبق بسط معادلات ریاضی هریک از الگوریتم‌های فرا ابتکاری و کدهای دستوری نرم‌افزار متلب، نسبت به پاسخ به سؤال‌های پژوهش اقدام لازم صورت می‌گیرد. نتایج مطالعه نشان داد، هر دو الگوریتم فرا ابتکاری مورداستفاده در این مطالعه، دارای قابلیت لازم برای تعیین مطلوبیت ثبات مالی بانک‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران می‌باشند؛ اما بر اساس ضرایب آزمون ویلکاکسون، الگوریتم گرگ خاکستری نسبت به الگوریتم بهینه‌سازی ازدحام ذرات، از دقت بالاتری برای پیش‌بینی کارکردِ معیارهای شناسایی‌شده در تعیین مطلوبیت ثبات مالی بانک‌های پذیرفته‌شده برخوردار می‌باشد. همچنین مشخص گردید که مهم‌ترین معیار مؤثر در تقویت تعیین مطلوبیت ثبات مالی بانک‌ها، گردش نقدینگی در الگوریتم گرگ خاکستری می‌باشد. درواقع ضرایب کسب‌شده در الگوریتم گرگ خاکستری حکایت از بهینه‌سازی اثربخش‌تر معیارهای مؤثر در تعیین مطلوبیت مالی نظام بانک‌های کشور دارد و این مسئله گویایی این تفسیر است که بانک‌ها می‌توانند از این الگوریتم برای برنامه‌ریزی‌های مالی و پوشش نقاط ضعف خود در حفظ منابع حتی در شرایط ریسکی اقتصاد امروز بهره‌مند شوند.
ساختار سرمایه
مهدی دستی؛ محمد فیروزیان نژاد؛ علی محمودی
چکیده
کی از مفاهیم مهم در عرصه دانش حسابداری که در سال‌های اخیر، عاملی برای پیوند بخش عمومی با بخش خصوصی بوده است، حسابداری نسلی است که برای اندازه‌گیری تحمیل بار مالی بر روی نسل‌های آینده، در نظام اقتصادی جوامع بسط یافته است. هدف این مطالعه، ارزیابی کاهش بار مالی دولت از طریق گونه‌شناسی پیشران‌های مؤثر بر حسابداری نسلی در بازار سرمایه ...
بیشتر
کی از مفاهیم مهم در عرصه دانش حسابداری که در سال‌های اخیر، عاملی برای پیوند بخش عمومی با بخش خصوصی بوده است، حسابداری نسلی است که برای اندازه‌گیری تحمیل بار مالی بر روی نسل‌های آینده، در نظام اقتصادی جوامع بسط یافته است. هدف این مطالعه، ارزیابی کاهش بار مالی دولت از طریق گونه‌شناسی پیشران‌های مؤثر بر حسابداری نسلی در بازار سرمایه می‌باشد. این مطالعه به لحاظ روش‌شناسی از الگوی (1978) Colaizzi برای پیاده‌سازی گام‌های اقدام پژوهی بهره برده است. لذا بر اساس این الگو، ابتدا از طریق مصاحبه با خبرگان و کدگذاری باز، تلاش گردید تا پیشران‌های مؤثر بر پیاده‌سازی حسابداری نسلی شرکت‌های بازار سرمایه مشخص شوند. سپس به‌منظور روایی سازی گزاره‌ها، از طریق ارزیابی انتقادی نسبت به تطبیق گزاره‌ها با پژوهش‌های مشابه اقدام گردید تا امکان ورود گزاره‌ها به مرحله‌ی تشکیل گروه کانونی جهت بحث و تبادل‌نظر برای تفکیک شناختی هریک از گزاره‌ها در قالب یک مقوله مهیا شود. در ادامه از طریق چک‌لیست ارزیابی کیو، هریک از گزاره‌ها در حدفاصل 4+ تا 4- امتیازبندی شدند و درنهایت ماتریس 4 طبقه‌ای پیشران‌های مؤثر در پیاده‌سازی حسابداری نسلی باهدف کاهش بار مالی دولت بر نسل‌های آینده ایجاد گردد. نتایج نشان داد، از مجموع 12 مصاحبه و 217 کدباز ایجادشده، مجموعاً 22 گزاره شناسایی شدند. از طرف دیگر در بخش کمی مشخص شد، 22 معیار شناسایی‌شده در 4 مقوله ایجادکننده‌ی چارچوب گونه شناسی حسابداری نسلی شرکت‌های بازار سرمایه بودند. همچنین مشخص گردید، از مجموع 4 مقوله‌ی شناسایی‌شده، پیشران‌های پرداخت انتقالی مؤثر در پیاده‌سازی حسابداری نسلی مهم‌ترین بُعد از میان مقوله‌های گونه‌شناسی شده می‌باشد که می‌تواند در کاهش بار مالی دولت‌ها بر نسل‌های آینده مؤثر عمل نماید.
کیفیت حسابرسی
اکرم افسای
چکیده
هدف این مطالعه بررسی رابطه بین تخصص مالی و تجربه رئیس کمیته حسابرسی با انتخاب حسابرس، حق الزحمه حسابرسی و کیفیت حسابرسی است. به منظور دستیابی به هدف پژوهش، نمونه‌ای برابر با 99 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی بازه زمانی 1394 تا 1401 معادل 792 سال-شرکت، با استفاده از تحلیل رگرسیون چندگانه مبتنی بر داده‌های ترکیبی مورد بررسی ...
بیشتر
هدف این مطالعه بررسی رابطه بین تخصص مالی و تجربه رئیس کمیته حسابرسی با انتخاب حسابرس، حق الزحمه حسابرسی و کیفیت حسابرسی است. به منظور دستیابی به هدف پژوهش، نمونه‌ای برابر با 99 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی بازه زمانی 1394 تا 1401 معادل 792 سال-شرکت، با استفاده از تحلیل رگرسیون چندگانه مبتنی بر داده‌های ترکیبی مورد بررسی قرارگرفت. یافته-ها نشان داد شرکتهایی که رؤسای کمیته حسابرسی آنها دارای تخصص مالی هستند، احتمال اینکه سازمان حسابرسی و موسسات حسابرسی دارای امتیاز کنترل کیفیت الف را به عنوان حسابرس مستقل خود انتخاب نمایند، بیشتر است. همچنین، مطابق با یافتهها، تخصص مالی رؤسای کمیته حسابرسی منجر به افزایش حقالزحمه حسابرسی و کیفیت حسابرسی می‌شود. با این حال این مطالعه رابطه معناداری بین تجربه رئیس کمیته حسابرسی با انتخاب حسابرس و حقالزحمه حسابرسی شناسایی نکرد، اما رابطه بین تجربه رئیس کمیته حسابرسی بر کیفیت حسابرسی مثبت و معنادار شناسایی شد. یافته‌های این مطالعه با مستند کردن اینکه تخصص مالی و تجربه رؤسای کمیته حسابرسی برای ارتقاء فرآیند حسابرسی و کیفیت حسابرسی حائز اهمیت است، به ادبیات کمک می‌نماید.
