نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• جعفر باباجانی

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

در جوامعی که دولتها براساس رای مستقیم مردم انتخاب میشوند و قدرت ناشی از اراده مردم است، مسئولیت پاسخگویی عمومی دولت از جایگاه ویژه ای برخوردار است. در این قبیل جوامع دانستن حقایق در مورد آنچه که دولت به عنوان وظیفه قانونی انجام میدهد، از حقوق طبیعی شهروندان محسوب میشود و دولت مکلف است حقایق را به صورت علنی و از طریق مقتضی به شهروندان انتقال دهد. از نیمه دوم قرن بیستم به ویژه از دهه 80 به بعد، نظام حسابداری و گزارشگری مالی دولتی به عنوان یکی از اشکال علنی انتقال حقایق، نقش مهمی در انجام مسئولیت پاسخگویی دولت ایفا نموده و ابزار اصلی ادای این مسئولیت خطیر محسوب می گردد.
هدف اصلی این تحقیق ارزیابی ظرفیت و قابلیت های مسئولیت پاسخگویی نظام حسابداری و گزارشگری مالی دولت جمهوری اسلامی ایران میباشد. برای انجام این منظور سه مرحله عملیاتی به شرح زیر تدوین گردید:
الف- مطالعه و بررسی مبانی نظری نظامهای حسابداری و گزارشگری مالی دولتی کشورهای نمونه به منظور تعیین عوامل کلیدی و موثر در تحقق و ارتقای سطح مسئولیت پاسخگویی نظام حسابداری و گزارشگری مالی دولتی
ب – نظرخواهی از جامعه تخصصی کشور در مورد عوامل کلیدی مستخرجه از مبانی نظری حسابداری و گزارشگری مالی دولتی          از طریق تحلیل دلفی، به منظور انتخاب معیارهای قابل قبول برای ارزیابی نظام حسابداری مورد عمل دولت.
ج- مقایسه ویژگی نظام حسابداری و گزارشگری مالی دولت جمهوری اسلامی ایران با معیاری های منتخب جامعه تخصصی کشورف به منظور ارزیابی ظرفیت و قابلیت های مسئولیت پاسخگویی نظام مذکور.
نتایج حاصل از مراحل سه گانه تحقیق نشان میدهد که نظام حسابداری و گزارشگری مالی دولت جمهوری اسلامی ایران از قابلیت های لازم برای ادای مسئولیت پاسخگویی در زمینه های کنترل بودجه مصوب، و انعکاس درآمد و هزینه واقعی سالانه، انعکاس دارایی های سرمایه ای و بدهی های بلندمدت عمومی و انعکاس وضعیت و نتایج عملی مالی در گزارش های مالی جامع سالانه، برخوردار نمیباشد.
در پایان محقق براساس مطالعات انجام شده و نتایج این تحقیق و تجارب چندین ساله خود پیشنهاداتی به منظور رفع نارسایی های عمده حسابداری و گزارشگری مالی دولت جمهوری اسلامی ایران و طراحی و اجرای یک نظام مبتنی بر مسئولیت پاسخگویی ارائه داده است.

کلیدواژه‌ها

• مسئولیت پاسخگویی عمومی
• نظام حسابداری و گزارشگری مالی دولتی
• سیستم کنترل بودجه ای مبنای حسابداری
• واحد گزارشگر

عنوان مقاله [English]

Evaluation of Accountability of Accounting and Financial Reporting System in Islamic Republic of Iran

نویسنده [English]

• Jafar Babajani

چکیده [English]

In a democratic society, Power ultimately rests in the hands of the citizen ry. The citizens delegate that power to public officials through the election process.
In such society accountability requires government to answer the citizenry - to justify the raising of public resources and the purposes of which they are used.
Govern mental accountability is based on the belief that the citizenry  has  a " right  to  know", a  right  to  receive   only declared facts that may lead to public debate by the citizens and their elected representatives. Accounting and financial reporting plays a major role in fulfilling government's duty to be publicly accountable in the democratic society (GASB, 1993).
The main purpose of this research is assessing accountability of governmental accounting and financial reporting system of Islamic Republic of Iran. In accordance to that purpose this research 1s divided to three stages as described below:

Review and study governmental accounting and financial reporting conceptual framework and principles in order to determine key elements which affect the level of governmental accounting and financial reporting’s accountability
Obtaining the opinion of accounting and auditing experts and university lecturers about key elements of accounting and financial reporting system in order to obtain general agreement of those experts by Delphi survey technique.
Comparing characteristics of Islamic Republic government financial reporting system, with those selected criterion in order to assess accountability of Iran financial reporting system.

The results of those three stages of research, shows that Iran 's Islamic Republic government reporting system has major deficiencies in fulfilling government accountability  in the field of budgetary control, recognition of actual revenues and expenditures, general long term debts, capital asset , financial position and results of operations on the comprehensive annual financial report.
Finally, researcher has made some recommendation in order to improve major deficiencies of governmental accounting and reporting system.

کلیدواژه‌ها [English]

• Accounting and financial reporting system
• Public Accountability
• budgetary control
• Accrual basis
• reporting entity