نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حسابداری، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران

2 استاد گروه حسابداری، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران

3 استادیار، گروه مدیریت صنایع، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

4 استادیار، گروه حسابداری، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران.

چکیده

هدف کلی از انتشار صورت‌های مالی ارائه اطلاعاتی درباره‌ وضعیت مالی، نتایج عملکرد و جریان‌های نقد به گروه‌های ذینفع می‌باشد. اعتماد استفاده‌کنندگان خصوصاً سرمایه‌گذاران، سهامداران و اعتباردهندگان به اطلاعات این صورت‌ها انگیزه‌ای است که شخص را به تقلب در گزارشگری مالی هدایت می‌کند. هدف پژوهش حاضر پیش‌بینی تقلب در  صورت‌های مالی متقلبانه است. دیدگاه مذکور بر این فرضیه استوار است که فرد برای ارتکاب تقلب در هنگامی­که سه عنصر تقلب وجود دارد، انگیزه پیدا می‌کند. این سه عنصر عبارتند از: 1. برخی فشارها یا انگیزه‌های متصور تقلب، 2. برخی از فرصت‌های متصور برای تقلب، و 3. شیوه‌هایی از استدلال که تقلب صدمه‌ای به ارزش فرد مرتکب تقلب وارد نمی‌کند (کریسی، 1973). متغیر وابسته در این پژوهش تقلب در صورت‌های مالی است که با استفاده از اقلام تعهدی اختیاری اندازه‌گیری می‌شود. متغیرهای مستقل عبارتند از فشار ثبات و پایداری مالی، فرصت‌طلبی مالی شخص مرتکب تقلب، نظارت غیرمؤثر، نظارت مؤثر، فشار انتظارات بیرونی، و اهداف پیش‌بینی شده مالی. جامعه آماری پژوهش شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بوده و نمونه آماری نیز به تعداد 98 شرکت طی سال‌های 1392 الی 1397 با روش حذف سیستماتیک انتخاب شده است. نتایج حاصل از آزمون فرضیه‌های پژوهش با استفاده از مدل رگرسیون چند متغیره و الگوی داده‌های تابلویی نشان داد فشار ثبات و پایداری مالی رابطه معناداری با تقلب در صورت‌های مالی متقلبانه دارد.  

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Forecasting the Financial Statements Fraud Detection of Companies Listed on the Stock Exchange

نویسندگان [English]

  • Aso Bahrami 1
  • Iraj Noravesh 2
  • abbas Raad 3
  • ata mohamadi molqarani 4

1 Department of Accounting, Sanandaj Branch, Islamic Azad University, Sanandaj, Iran

2 Tehran University

3 Shaheid Beheshti University

4 Assistant Professor, Faculty of Humanities, Islamic Azad University, Sanandaj, Iran

چکیده [English]

The overall purpose of publishing financial statements is to provide information about financial status, performance results, and cash flows to stakeholders. Users' trust, especially investors, shareholders, and creditors, with the information in these statements is an incentive that leads one to fraud in financial reporting. The purpose of present research is to predict fraud in fraudulent financial statements fraud. This triangle is based on the assumption that one is motivated to commit fraud when there are three elements of fraud. These three elements are 1. some perceived motivations for fraud, 2. some opportunities for fraud, and 3. methods of reasoning that fraud does not harm the value of the perpetrator (Cressey, 1973). In this study, the dependent variable of financial statement fraud is used by the researcher as a substitute for earnings management (profit). Independent variables include the pressure of financial stability, the greed of the perpetrator, ineffective supervision, effective supervision, the pressure of external expectations, and predicted financial goals. The statistical population of the study is listed companies in Tehran Stock Exchange and the statistical sample of 98 companies is selected through systematic elimination method during the years 2012 - 2018. The results of testing the research hypotheses using multivariate regression model and panel data model showed that the pressure of financial stability has a significant relationship with financial statements Fraud.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Fraudulent financial statements
  • Theory of fraud triangle
  • Earnings management
اسلامی، حسین. (1396). «بهبود صحت تشخیص تقلب در صورت‌های مالی با طبقه‌بندی کلاس‌های نامتوازن»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه محدث نوری (غیردولتی-غیرانتفاعی).
بیدختی‌فر، سمیه. (1396). «بررسی رابطه بین مدیریت سود از طریق اقلام واقعی و استفاده از مدل بنیش برای تشخیص تقلب در صورت‌های مالی شرکت‌های پذیرفته در بورس اوراق بهادار تهران»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود.
پیوندی، سعیده. (1393). «بکارگیری مدل بنیش جهت پیش‌بینی تقلب و ارتباط آن با بازده سهام و کیفیت سود با رویکرد حسابداری جنایی»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه سمنان.
خواجوی، شکراله و ابراهیمی، مهرداد. (1396). «مدل‌سازی متغیرهای اثرگذار برای کشف تقلب در صورت‌های مالی با استفاده از تکنیک‌های داده‌کاوی»، حسابداری مالی، سال نهم، شماره 33.
خواجوی، شکراله و ابراهیمی، مهرداد. (1396). «ارائة یک رویکرد محاسباتی نوین برای پیش‌بینی تقلب در صورت‌های مالی، با استفاده از شیوه‌های خوشه‌بندی و طبقه‌بندی (شواهدی از شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران)»، پیشرفت‌های حسابداری، دوره نهم، شماره 2.
داداشی، ایمان؛ کردمنجیری، سجاد و برادران، مریم. (1397). «تأثیر ساختار حسابرسی داخلی بر احتمال تقلب در صورت‌های مالی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران»، دانش حسابرسی، سال هجدهم، شماره 70.
دولتی‌فر، راضیه. (1394). بررسی رابطه بین کیفیت و ساختار نظارت شرکت با احتمال تقلب در صورت‌های مالی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده مدیریت و حسابداری دانشگاه شهید باهنر کرمان.
رشیدی، احمدرضا و رئیسی، لیلا. (1396). «بررسی آثار و پیامدهای فساد مالی بر حقوق بشر»، فصلنامه توسعه اجتماعی (توسعه انسانی سابق)، دوره 11، شماره 4، صص 238-239.
زارع بهنمیری، محمدجواد و ملکیان کله‌بستی، اسفندیار. (1394). «پیش‌بینی تقلب در صورت‌های مالی با استفاده از نسبت‌های مالی (مطالعه موردی: شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران)»، چشم‌انداز مدیریت مالی، شماره 12، ص 66.
شرافت، حمیدرضا. (1397). «ﭘﯿﺶ‌ﺑﯿﻨﯽ و ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺗﻘﻠﺐ در ﺻﻮرت‌ﻫﺎی ﻣﺎﻟﯽ در ﺷﺮﮐﺖ‌ﻫﺎی ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ‌ﺷﺪه در ﺑﻮرس اوراق ﺑﻬﺎدار ﺗﻬﺮان»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، داﻧﺸﮑﺪه ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ و ﺣﺴﺎﺑﺪاری، داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﯽ واﺣﺪ ﺷﺎﻫﺮود.
فرقاندوست حقیقی، کامبیز؛ هاشمی، سیدعباس و فروغی دهکردی، امین. (1393). «مطالعه رابطه مدیریت سود و امکان تقلب در صورت‌های مالی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران»، دانش حسابرسی، سال چهاردهم، شماره 56.
مشایخی، بیتا و حسین‌پور، امیرحسین (1395). «ﺑﺮﺭﺳﻲ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﻮﺩ ﻭﺍﻗﻌﻲ ﻭ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﻮﺩ ﺗﻌﻬﺪﻱ ﺩﺭ ﺷﺮﻛﺖ‌ﻫﺎﻱ ﻣﺸﻜﻮﻙ ﺑﻪ ﺗﻘﻠﺐ ﺑﻮﺭﺱ ﺍﻭﺭﺍﻕ ﺑﻬﺎﺩﺍﺭ ﺗﻬﺮﺍﻥ»، مطالعات تجربی حسابداری مالی، سال دوازدهم، شماره چهل و نهم.
موسایی، محمدجابر. (1396). «تدوین مدل کشف تقلب با استفاده از روش شبکه عصبی مصنوعی در شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران»، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه.
نمازی، محمد و ابراهیمی، فهیمه(1395). «مدل‌بندی و ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺍﻭﻟﻮﻳﺖ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ ﻗﺼﺪﮔﺰﺍﺭﺵ ﺗﻘﻠﺐ‌ﻫﺎﻱ ﻣﺎﻟﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﺣﺴﺎﺑﺪﺍﺭﺍﻥ»، مطالعات تجربی حسابداری مالی، سال دوازدهم، شماره چهل و نهم.
 Arar, Sh. S, Al-Sheikh, E and Hardan, A. S. (2018). The Relationship between Earnings Management and Stock Price Liquidity. International Journal of Business and Management, Vol. 13, No. 4, p 101.
Atia, Rahma N. (2013). "Deteksi Kecurangan Laporan Keuangan Dalam Perspektif Fraud Triangle (Studi Empiris Pada Perusahaan Manufaktur yang Terdaftar di Bursa Efek Indonesia Tahun 2010-2011)". Disertasi Doktoral diterbitkan, Universitas Diponegoro.
Cressey, R., C. (1973). "Other people's money", Montclair: Patterson Smith, P 30.
Davidson, R., H. (2016). "Income Statement Fraud and Balance Sheet Fraud:  Different Manipulations", Different Incentives, rhdavidson.com/research.
Kampanje, B, P. (2017). Size and extent of financial statement fraud in Malawi. https://papers.ssrn.com.
Kanapickiene, R., & Grundiene, Z. (2015). "The Model of Fraud Detection in Financial Statements by Means of Financial Ratios", Procedia - Social and Behavioral Sciences, Vol. 213, pp 321–323.
Listiana, N. (2012). "Pendeteksian Kecurangan Laporan Keuangan dengan Analisis Fraud Triangle yang Diadopsi dalam SAS No. 99”.Disertasi Doktoral diterbitkan, Universitas Diponegoro.
Omar, N., Kunji Koya, R., Mohd Sanusi, Z., and Aima Shafie, N. (2014). "Financial Statement Fraud: A Case Examination Using Beneish Model and Ratio Analysis", International Journal of Trade, Economics and Finance, Vol. 5, No. 2, p 184.
Prasmaulida, Sh. (2016). "Financial Statement Fraud Detection Using Perspective of Fraud Triangle Adopted by SAS NO. 99", Asia Pacific Fraud Journal, Vol 1, No 2, pp 317-335.
Tang, J., & E.Karim, Kh. (2018). "Financial fraud detection and big data analytics– implications on auditors’ use of fraud brainstorming session", Managerial Auditing Journal, https://doi.org/10.1108/ MAJ-01-2018-1767.
T.Wells, J. (2017). "Corporate Fraud Handbook: Prevention and Detection", chapter 13, pp 329-331.