نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رشته حسابداری، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

2 دانشیار، گروه حسابداری، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

3 استاد، گروه حسابداری، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

چکیده

نظام کنترل‌های داخلی، مبنای عملیات بانکداری سالم و ایمن است و مدیریت را در جهت حفظ منابع و منافع بانک یاری می‌نماید. از آنجا که بهبود عملکرد نظام کنترل‌های داخلی، مستلزم شناخت وضعیت کنونی آن می‌باشد، در این تحقیق تلاش شد تا وضعیت موجود استقرار نظام کنترل‌های داخلی در بانک‌های ایران مورد ارزیابی قرار گیرد. برای این منظور، در پرسشنامه طراحی شده از خبرگان خواسته شد تا وضعیت موجود شاخص‌های اثرگذار در استقرار نظام کنترل‌های داخلی بانک‌ها را با در نظر گرفتن میزان اهمیت این شاخص‌ها ارزیابی کنند. پاسخ‌های دریافتی با بهره‌گیری از روش‌های دلفی فازی، تحلیل شکاف فازی، تحلیل اهمیت- عملکرد و آزمون مقایسه زوجی، تجزیه و تحلیل شده است. طبق نظر خبرگان، وضعیت موجود همه شاخص‌های اثرگذار در استقرار نظام کنترل‌های داخلی بانک‌ها نامطلوب ارزیابی شد. یافته‌های حاصل از تحلیل شکاف فازی نیز بیانگر آن است که بجز 3 شاخص، بین وضعیت موجود (آنچه هست) و وضعیت مطلوب (آنچه که باید باشد) شاخص‌ها شکاف معنادار وجود دارد. همچنین طبق یافته‌های تحلیل اهمیت- عملکرد، از مجموع 119 شاخص مورد مطالعه، 113 شاخص علی‌رغم برخورداری از اهمیت بالا، عملکرد قابل قبولی ندارند. علاوه بر این، بر اساس نتایج آزمون مقایسه زوجی می‌توان نتیجه گرفت که بین وضعیت موجود و وضعیت مطلوب شاخص‌های اثرگذار در استقرار ابعاد پنج‌گانه نظام کنترل‌های داخلی بانک‌های کشور یعنی محیط کنترلی، ارزیابی ریسک، فعالیت‌های کنترلی، اطلاعات و ارتباطات و فعالیت‌های پایشی اختلاف معنادار وجود دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Status of Establishment of Internal Control System in Iranian Banks

نویسندگان [English]

  • Seyyed Morteza Mortazavi 1
  • Javad Shekarkhah 2
  • Jafar Babajani 3

1 Ph.D. Student in Accounting, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran.

2 Associate Professor, Accounting Dept.,Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran.

3 Professor, Accounting Dept., Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran.

چکیده [English]

A system of effective internal controls is a foundation for the safe and sound operation of banks and helps management to safeguard bank's resources and interests. Since improving performance of internal control system requires recognizing its current status, in this study, an attempt has been made to evaluate the current status of establishment of internal control system in Iranian banks. For this purpose, through the designed questionnaire, experts have been asked to evaluate the current status of effective indicators in establishing internal control system of banks, taking into account the importance of these indicators. Received answers were analyzed using fuzzy delphi method, fuzzy gap analysis, importance-performance analysis and paired sample test. According to experts, the current status of all effective indicators in the establishment of the internal control system of banks was assessed as unfavorable. Findings from fuzzy gap analysis also indicate that except for 3 indicators, there is a significant gap between the current status (what is) and the desired status (what should be) of indicators. Also, according to the findings of importance-performance analysis, out of 119 indicators studied, 113 indicators do not have acceptable performance despite their high importance. In addition, based on the results of the paired sample test, it can be concluded that there is a significant gap between current status and desired status of effective indicators in establishing the five dimensions of the internal control system of banks: control environment, risk assessment, control activities, information and communication and monitoring activities.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Internal Control System
  • Fuzzy Delphi
  • Importance-Performance Analysis
  • Fuzzy Gap Analysis
اسدی، مرتضی و مهدوی ثابت، الهه. (۱۳۹۷). مدل چهار خط دفاعی برای موسسه‌های مالی. دوماهنامه حسابرس، ۹۷، ۸۶-95.
باباجانی، جعفر، بولو، قاسم و ابراهیم پور، شهرام. (1398). وضعیت پیاده‌سازی استانداردهای حسابداری مصوب سازمان حسابرسی در نهادهای بخش عمومی جمهوری اسلامی ایران. دانش حسابداری مالی 6(۲1)، 1-28.
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران. (1385). چارچوبی برای نظام‌های ﮐﻨﺘﺮﻝ ﺩﺍﺧﻠﻲ ﺩﺭ ﻭﺍﺣﺪﻫﺎﻱ ﺑﺎنکی.
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران. (1395). رهنمودهای اصول حاکمیت شرکتی برای بانک‌ها.
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران. (1396). دستورالعمل حداقل الزامات ناظر بر کنترل داخلی در مؤسسات اعتباری.
بذرافشان، آمنه. (1395). اثرگذاری کیفیت کمیته حسابرسی بر تحقق اهداف کنترل‌های داخلی حاکم بر گزارشگری مالی. مطالعات تجربی حسابداری مالی، 13(52)، 17۱-196.
حاجی‌ها، زهره و محمدحسین نژاد، سهیلا. (1394). عوامل تأثیرگذار بر نقاط ضعف با اهمیت کنترل داخلی. پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، 7(26)، 119-137.
حسینی، سیدمحمدحسین، دهقان دهنوی، محمدعلی، قربانی زاده، وجه الله، امیری، میثم و رجایی باغسیائی، محمد (1397). تبیین مدل عاملی مؤثر بر اعتبارات بانکی ایران با رویکرد دلفی فازی. نشریه چشم‌انداز مدیریت مالی، 8(21)، 131-115.
حسینی، سیدیعقوب. بحرینی زاده، منیژه و ضیایی، علیرضا. (1391). تحلیل اهمیت - عملکرد ویژگی‌های خدمت بر پایه بخش‌بندی مشتریان با رویکرد داده‌کاوی (پژوهشی در بازار خدمات تلفن همراه در استان یزد). مدیریت فناوری اطلاعات، 4(13)، 45-70.
دانایی‌فرد، حسن، الوانی، سیدمهدی و آذر، عادل. (1394). روش‌شناسی پژوهش کیفی در مدیریت: رویکردی جامع. تهران: اشراقی، صفار.
رضوی عراقی، سید محمدرضا، جهانشاد، آزیتا و مستوفی، امیر. (1397). تأثیر ضعف‌های عمده کنترل‌های داخلی بر ناکارآیی سرمایه‌گذاری. پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، 10(38)، 167-143.
روحانی، محسن، حمیدیان، محسن و دارابی، رؤیا. (۱۴۰۰). ارائه الگو بهینه کنترل داخلی با تأکید بر نقش معیارهای نظام راهبری: رویکرد هوش مصنوعی. فصلنامه دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، 10(40)، ۳۹۱-405.
سازمان بورس و اوراق بهادار. (1391). دستورالعمل کنترل‌های داخلی ناشران پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران.
طاهری، اصغر. شاه مرادی، نسیم. معین‌الدین، محمود. (1397). شناسایی شکاف بین وضع موجود و سطح مطلوب ساختار کنترل‌های داخلی دستگاه‌های اجرایی استان فارس. دانش حسابرسی، 18(70)، 130-105.
گل علیزاده فروتقه، زهرا، باقرپور ولاشانی، محمدعلی و نوغانی، محسن. (1395). تأثیر اجرای دستورالعمل کنترل‌های داخلی بر سطح اعتماد استفاده‌کنندگان از صورت‌های مالی. حسابداری و حسابرسی مدیریت، 5(18)، 63-81.
مرتضوی، سید مرتضی، شکرخواه، جواد و بولو، قاسم. الگویی برای استقرار نظام کنترل‌های داخلی در بانک‌های ایران. دانش حسابداری مالی، 4(31)، 1-40.
مزجات، علیرضا، وطن‌پرست، محمدرضا، مشکی میاوقی، مهدی و آزادی، کیهان. (1399). ارائه الگوی سیستم کنترل داخلی به‌عنوان مکانیزمی برای ارتقا کنترل کیفیت خدمات نظام بانکی. فصلنامه دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، 9(36)، 215-228.
ملکیان، اسفندیار، توکل نیا، اسماعیل و خواجه وند، منصور. (1394). شناسایی علائم هشداردهنده وجود مشکلات کنترل داخلی در مؤسسات غیرانتفاعی. پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، 7(26)، 67-86.
واعظ، سید علی، بنابی قدیم، رحیم و چینه کش، سجاد. (1400). تأثیر سرمایه‌گذاری و رتبه اعتباری بر رابطه بین ضعف کنترل داخلی و ارزش شرکت. مطالعات تجربی حسابداری مالی، 18(69)، 173-145.
Ainin, S., & Hisham, N. (2008). Applying Importance-Performance Analysis to Information Systems: An Exploratory Case Study. Journal of Information. Information Technology, and Organizations, 3, 95-103.
Arndorfer, I., & Minto, A. (2015). The “four lines of defence model” for financial institutions. Financial Stability Institute Occasional Paper, 11, 1-26.
Bacon, D.R. (2003). A Comparison of Approaches to Importance-Performance Analysis. International Journal of Market Research, 45(1), 1–15.
Basel Committee on Banking Supervision (BCBS). (1998). Framework for Internal Control Systems in Banking Organisation. Switzerland: Basel.
Basel Committee on Banking Supervision (BCBS). (2006). Core Principles for Effective Banking Supervision. Switzerland: Basel.
Basel Committee on Banking Supervision (BCBS). (2010). Principle for Enhancing Corporate Government. Switzerland: Basel.
Basel Committee on Banking Supervision (BCBS). (2015). Corporate Governance Principles for Banks. Switzerland: Basel.
Baugh, M., Ege, M.S., & Yust, C.G. (2021). Internal Control Quality and Bank Risk-Taking and Performance. Auditing: A Journal of Practice & Theory, 40(2), 49–84.
Bento, F., Mertins, L., & White, F. (2018). Risk management and internal control: a study of management accounting practice. Advances in Management Accounting, 30, 1–25.
Campbell, S., Li, Y., Yu, J., & Zhang, Z. (2016). The Impact of Occupational Community on the Quality of Internal Control. Journal of Business Ethics, 139(2), 271-285.
Carmichael D. R. (1970). Behavioral Hypotheses of Internal Control. The Accounting Review, 45(2), 235-245.
Cebenoyan A. S., & Strahan, P. (2004). Risk Management, Capital Structure and Lending at Banks. Journal of Banking & Finance, 28(1), 19-43.
Chiu, I. (2015). Regulating (from) the inside: the legal framework for internal control in banks and financial institutions. Oxford: Hart Publishing.
Cho, M., & Chung, K. (2016). The Effect of Commercial Banks’ Internal Control Weaknesses on Loan Loss Reserves and Provisions. Journal of Contemporary Accounting & Economics, 12(1), 61-72.
Committee of Sponsoring Organisations of the Treadway Commission. (2013). Internal Control– Integrated Framework. Jersey City: Committee of Sponsoring Organizations of the Treadway Commission.
Cunningham, B. (2008). Exploring Professionalism. London: Institute of Education Press.
European Banking Authority (EBA). (2011). Guidelines on Internal Governance (GL 44). London.
European Commission (EC). (2010). Corporate Governance in Financial Institutions: Lessons to be Drawn from the Current Financial Crisis, Best Practices. Brussels.
Ferola, P. (2006). Internal Controls in the Aftermath of Sarbanes-Oxley: One Size Doesn’t Fit All. South Texas Law Review, 48, 87-122.
Gündoğdu, A., Dinç, Y., Hayali, A., Sarılı, S., & Dizman, S. (2013). The importance of internal control system in banking sector-evidence from Turkey. Finance and Economics Conference, Frankfurt, Lupcon Center for Business Research.
Higgins, H.N. (2012). Learning Internal Controls from a Fraud Case at Bank of China. Issues in Accounting Education, 27(4), 1171–1192. 30.
Jin, J. Y., Kanagaretnam, K., Lobo, G. J., & Mathieu R. (2013). Impact of FDICIA internal controls on bank risk taking. Journal of Banking & Finance, 37(2), 614-624.
Kashyap, S., & Iveroth, E. (2021). Transparency and accountability influences of regulation on risk control: the case of a Swedish bank. Journal of Management and Governance, 25(2), 475–508.
Kinsella, R. (1995). Internal Controls in Banking. Chichester: John Wiley & Sons.
Kolb, R. W. (2010). Lessons from the Financial Crisis. New Jersey: John Wiley & Sons.
Koutoupis, A.G. & Malisiovas T. (2021). The effects of the internal control system on the risk, profitability, and compliance of the U.S. banking sector: A quantitative approach. International Journal of Finance and Economics, 26, 1-15.
Krishnan, J. (2005). Audit Committee Quality and Internal Control: An Empirical Analysis. The Accounting Review, 80(2), 649-675.
Lin, H. (2010). Fuzzy application in service quality analysis: An empirical study. Expert Systems with Applications, 37, 517–526.
Martilla J. A., & James J. C. (1977). Importance-performance analysis. Journal of Marketing, 41(1), 77-79.
McNulty, J., & Akhigbe, A. (2017). What Do a Bank's Legal Expenses Reveal About its Internal Controls and Operational Risk?. Journal of Financial Stability, 30, 181-191.
O’Neill, M.A., & Palmer, A. (2004). Importance – Performance Analysis: A Useful Tool for Directing Continuous Quality Improvement in Higher Education. Journal of Quality Assurance in Education, 12(1): 39-52.
Peni, E., & Vahamaa, S. (2012). Did Good Corporate Governance Improve Bank Performance During the Financial Crisis?. Journal of Financial Services Research, 41(2), 19–35.
Senior Supervisors Group (SSG) (2009). Risk Management Lessons from the Global Banking Crisis of 2008, 21 October.
Tsai, M.C., Chen, L.F., Chan, Y.H., & Lin, S.P. (2011). Looking for potential service quality gaps to improve customer satisfaction by using a new GA approach. Total Quality Management & Business Excellence, 22(9), 941-956.
U.S. Securities and Exchange Commission. (2002). Sarbanes-Oxley Act of 2002 (Public Law), 107-204.
Weber, R. F. (2010). New Governance, Financial Regulation, and Challenges to Legitimacy: The Example of the Internal Models Approach to Capital Adequacy Regulation. Administrative Law Review, 62(3), 783-869.
Wu, C., & Fang, W. (2011). Combining the Fuzzy Analytic Hierarchy Process and the Fuzzy Delphi Method for Developing Critical Competences of Electronic Commerce Professional Managers. Quality & Quantity, 45(4), 751-768.
Zhang, X., Li, F., & Ortiz, J. (2021). Internal risk governance and external capital regulation affecting bank risk-taking and performance: Evidence from P.R. China. International Review of Economics & Finance, 74(12), 276-292.
Asadi, M., Mahdavi Sabet, E. (2018). The “four lines of defence model” for financial institutions. Auditor, 97, 86-95. [In Persian]
Babajani, J., Blue, G., & Ebrahimpour, S. (2019). The Status of Implementation of Audit Organization’s accounting standards in the public sector institutions of Islamic Republic of Iran. Financial Accounting Knowledge, 6(2), 1-28. [In Persian]
Bazrafshan, A. (2016). The impacts of Audit Committee Quality on Achieving Internal Control over Financial Reporting. Empirical Studies in Financial Accounting, 13(52), 179-284. [In Persian]
Central Bank of the Islamic Republic of Iran. (2006). A framework for internal control systems in banking units. [In Persian]
Central Bank of the Islamic Republic of Iran. (2016). Corporate governance principles for banks. [In Persian]
Central Bank of the Islamic Republic of Iran. (2017). Guidelines for the minimum requirements for internal control in credit institutions. [In Persian]
Danaeifard, H. Alvani, S.M., & Azar, A. (2004). Quantitative research methodology in management: a comprehensive approach. Tehran: Saffar. [In Persian]
Golalizadeh Foroutagheh, Z., Bagherpour Velashani, M., & Noghani M. (2016). The Effect of Implementing Internal Controls Instruction on The Level of Financial Statements Users` Trust. Journal of Management Accounting and Auditing Knowledge, 5(18), 63-81. [In Persian]
Hajiha, Z., & Mohammad Hosseinnezhad, S. (2015). Factors Affecting the Internal Control Material Weaknesses. The Financial Accounting and Auditing Researches, 7(26), 119-137. [In Persian]
Hosseini, S., Dehghanedehnavi, M., Ghorbanzadeh, V., Amiri, M., Rajaeebaghsiaee, M. (2018). Explaining Factor Model Affecting Iranian Bank Credits Using Fuzzy Delphi Approach. Journal of Financial Management Perspective, 8(21), 115-131. [In Persian]
Hosseini, S.Y., Bahrainizadeh, M., & Ziaei Bideh, A. (2012). Importance-Performance Analysis of Service Attributes based on Customers Segmentation with a Data Mining Approach: a Study in the Mobile Telecommunication Market in Yazd Province. Journal of Information Technology Management, 4(13), 45-70. [In Persian]
Malekyan, E., Tavakolnia, E., & Khajevand, M. (2015). Detecting The Warning Signs of Existence Internal Control Problems in Nonprofit Organizations. The Financial Accounting and Auditing Researches, 7(26), 67-86. [In Persian]
Mortazavi, S.M., Shekarkhah, J., & Bolou, G. (2022). A Pattern for Establishing Internal Control System in Iranian Banks. Financial Accounting Knowledge, 8(4), 1-40. [In Persian]
Moshtari Doust, T., Asnad, F. (2020). Internal Audit Position and Its Performance Process in Iran’s Bank System. Journal of Accounting and Auditing Research, 12(45): 187-200. [In Persian]
Mozjat, A., Vatan parast, M., Meshki, M., & Azadi, K. (2020). Presenting the model of internal control system as a mechanism for improving the service quality control of banks system. Journal of Management Accounting and Auditing Knowledge, 9(36), 213-228. [In Persian]
Razavi Iraqi, S.M., Jahanshad, A., & Mostofi, A. (2018). The Effect of Major Weaknesses in Internal Controls on Investment Inefficiency. Financial Accounting and Auditing Research, 10 (38), 143-167. [In Persian].
Rouhani, M., Hamidian, M., & Darabi, R. (2021). Provide an optimal model of internal control with emphasis on the role of criteria Guidance system: artificial intelligence approach. Journal of Management Accounting and Auditing Knowledge, 10(40), 391-405. [In Persian]
Securities and Exchange Organization (2012). Guidelines for internal controls of publishers accepted in Tehran Stock Exchange. [In Persian]
Taheri, A., ShahMoradi, N., Moinoddin, M. (2018). Identifying the gap between the current situation and the desired level of the internal control structure of the executive organizations of Fars province. Audit Knowledge, 18(70), 105-130. [In Persian]
Vaez, S., Bonabi ghadim, R., & Chinekesh, S. (2021). The effect of investment and credit ratings on relationship between internal control weakness and firm value. Empirical Studies in Financial Accounting, 18(69), 145-173. [In Persian]