نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استاد حسابداری دانشگاه شیراز
2 دانشجوی دکتری حسابداری دانشگاه شیراز
چکیده
هدف این پژوهش مدل بندی عوامل مؤثر بر قصد گزارش داخلی موارد تقلب در اقلام مالی توسط حسابداران و
اولویت بندی آنها است. بدین منظور، تأثیر عوامل عدالت سازمانی، نگرش در مورد گزارشگری، هزینه شخصی
گزارشگری، ویژگی شخصیتی فعال، دینداری و شدت اخلاقی مورد بررسی قرار گرفته است. این پژوهش، از نوع
پژوهش های پیمایشی است و جامعه آماری پژوهش را کارکنان حسابداری (شامل مدیران مالی، مدیران میانی و کلیه
کارکنان زیر مجموعه آنها در نمودار سازمانی) شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در سال 1394
تشکیل می دهند. نتایج حاصل از آزمون فرضیه ها با استفاده از رگرسیون حداقل مربعات معمولی بیانگر این است که
متغیرهای عدالت سازمانی، نگرش در مورد گزارشگری، ویژگی شخصیتی فعال، دینداری و شدت اخلاقی دارای تأثیر
مثبت و معناداری بر قصد گزارش داخلی موارد تقلب هستند، در حالی که تأثیر متغیر هزینه شخصی گزارشگری
معنادار نیست. مدل برآوردی پژوهش نیز حاکی از آن است که عدالت سازمانی، شدت اخلاقی و پس از آن نگرش
در مورد گزارشگری دارای بیشترین تأثیر بر قصد گزارش موارد تقلب در اقلام مالی است. نتایج حاصل از این
پژوهش نیز بیانگر این است که تئوری عدالت سازمانی دارای این پتانسیل است که در پیاده سازی مکانیزم های اثربخش
گزارش موارد تقلب مشارکت داشته باشد. همچنین به منظور افزایش اثربخشی مکانیزم هایی که با هدف ترویج
گزارش موارد تقلب اجرا می شوند، توجه به راهکارهایی مانند اجرای برنامه های آموزشی اخلاق و برنامه های فرهنگی
و دینی که می توانند تأثیر مثبتی بر دینداری و نگرش بگذارند، حائز اهمیت است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Modeling and Identifying Effective Factors Affecting the Intention of Reporting Financial Fraudulent by Accountant
نویسندگان [English]
- M Namazi 1
- F Ebrahimi 2
چکیده [English]
Abstract
The present research is aimed at modeling and prioritizing effective factors in the intention of internal reporting of frauds in the financial items by accountants. For this purpose, the effect of organizational justice, attitude towards whistle-blowing, personal cost of reporting, proactive personality traits, religiosity, and moral intensity are studied. The research is based on a survey research, and the statistical population of the study is the accountants of the companies listed in Tehran Stock Exchange in 2015. The results of testing the hypotheses were obtained by exerting ordinary least squares regression, and they indicate that such variables as organizational justice, attitude towards whistle-blowing, religiosity and moral intensity posit positive and significant effect on the intention of reporting fraud in the financial items. The results also show that the theory of organizational justice has the potential to be used in implementation of effective mechanisms of whistle-blowing. In addition, in order to increase the effectiveness of mechanisms implemented with the aim of promoting whistle-blowing, it is of importance to pay attention to solutions such as execution of educational moral programs and cultural and religious plans, which would have a positive effect on religiosity and attitude.
کلیدواژه‌ها [English]
- Internal whistle-blowing
- Organizational justice
- Proactive personality trait
- religiosity
- Moral intensity
- Accountants
آذر، عادل و منصور مؤمنی ( 1384 )، آمار و کاربرد آن در مدیریت، جلد دوم، چاپ ششم،
تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب درسی علوم انسانی دانشگاه ها (سمت).
،( افشانی، سید علیرضا، نوریان، مرتضی، مهدوی، مهدی و ابوذر نوریان (مترجم) ( 1388
چاپ اول، تهران: انتشارات بیشه. ،SPSS مرجع کاربردی 17
بولو، قاسم و پیمان صادقی ( 1387 )، "آزمون عوامل مؤثر بر تصمیمات حسابرسان مستقل
در استفاده از راهنمای تصمیم گیری در ارزیابی تقلب مدیریت"، مطالعات تجربی
.47- حسابداری مالی، شماره 22 ، صص 72
پورحیدری، امید و سعید بذرافشان ( 1391 )، "بررسی اثر ویژگی های فردی حسابرسان در
تعیین اهمیت بسترهای خطر تقلب"، پژوهش های تجربی حسابداری مالی، سال دوم،
.28- شماره 1، صص 52
حساس یگانه، یحیی، اسکو، وحید و رضا داغانی ( 1388 )، "تقلب در شرکت ها: چه کسی
.35- هشدار می دهد؟"، حسابدار رسمی، شماره 6، صص 41
خدایاری فرد، محمد( 1388 )، "آماده ساز ی مقیا س دیندار ی و ارزیاب ی سطو ح دینداری
اقشار مختلف جامعه ایران"، طرح پژوهشی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی،
دانشگاه تهران.
قاسمی، محسن( 1390 ) "دانستنی های حسابداری قانونی: افشاگران نامدار تقلب"، حسابدار،
.44- شماره 240 ، صص 47
کمیته تدوین استانداردهای حسابرسی ( 1388 )، استانداردهای حسابرسی، چاپ دهم،
تهران: انتشارات سازمان حسابرسی.
گنجی نیا، حسین ، گودرزون د چگینی ، مهردا د و احم د غفارزاده ( 1389 )، "بررسی تأثیر
ادراک عدالت سازمانی بر رفتار شهروندی سازمانی" ، مطالعات مدیریت بهبود و
.91- تحول، شماره 61 ، صص 120
مرادی، جواد، رستمی، راحله و رضا زارع ( 1393 )، "شناسایی عوامل خطر مؤثر بر احتمال
وقوع تقلب در گزارشگری مالی از دید حسابرسان و بررسی تأثیر آنها بر عملکرد مالی
.141- شرکت"، پیشرفت های حسابداری، دوره ششم، شماره اول، صص 173
مطهری، مرتضی ( 1375 )، فلسفه اخلاق، چاپ پانزدهم، تهران: انتشارات صدرا.
26 فصلنامه مطالعات تجربی حسابداری مالی سال 12 شماره 49 بهار 1395
مهدوی، غلامحسین و صفدر علی پور ( 1389 )، "رویکردهای تصمیم گیری اخلاقی مدیران
.33- مالی شرکت ها"، مجله دانشحسابداری، سال اول، شماره 2، صص 53
مهدوی، غلامحسین و سید روح اله موسوی نژاد ( 1390 )، "تأثیر میزان و شرایط اخلاقی بر
تصمیم گیری مدیران مالی دستگاه های اجرایی دولتی استان فارس"، فصلنامه اخلاق در
.41- علوم و فناّوری، سال ششم، شماره 4، صص 52
وحیدی الیزیی، ابراهی م و آذ ر راهداریا ن ( 1387 )، "ارزیابی عوامل مؤثر بر قضاوت
حسابرسان و تعیین درجه اهمیت آن در کشف تحریف صورت های مالی"، مطالعات
.117- تجربی حسابداری مالی، شماره 24 ، صص 146
Ajzen, I. (1991), “The Theory of Planned Behavior”, Organizational Behavior and Human Decision Processes, Vol. 50, pp. 179–211.
Alleyne, P., Hudaib, M. and R. Pike (2013), “Towards a Conceptual Model of Whistle-Blowing Intentions among External Auditors”, The British Accounting Review, Vol. 45, pp. 10–23.
Barnett, T., Bass, K. and G. Brown (1996), “Religiosity, Ethical Ideology, and Intentions to Report a Peer’s Wrongdoing”, Journal of Business Ethics, Vol. 15, pp. 1161–74.
Bartlett, M. L. (2015), “Type of Fraud and Whistleblowing
Anonymity: Do Situational Factors Affect Employees’ Intent to
Report Fraud?”,Unpublished Doctoral Dissertation, Capella
University, Minneapolis.
Bateman, T. S. and J. M. Crant (1993), “The Proactive Component of
Organizational Behavior: A Measure and Correlates”, Journal of Organizational Behavior, Vol. 14, pp. 103–118.
Brennan, N. and J. Kelly (2007). “A Study of Whistle-Blowing among
Trainee Auditors”, British Accounting Review, Vol. 39, pp. 61–87.
Blau, P. (1964), Exchange and Power in Social Life, New York, NY:
Wiley.
Dalton, D. and R. R. Radtke (2013), “The Joint Effects of
Machiavellianism and Ethical Environment on Whistle-Blowing”,
Journal of Business Ethics, Vol. 117, pp. 153–172.
Fredin, A. J. (2011), “The Effects of Anticipated Regret on the
Whistleblowing Decision”, Ethics & Behavior, Vol. 21, No. 5, pp.
404–427.
Jones, T. M. (1991), “Ethical Decision Making by Individuals in
Organizations: An Issue-contingent Model”, Academy of
Management Review, Vol. 16, No. 2, pp. 366 – 395.
Kaplan, S. E. and S. M. Whitecottonan (2001), “Examination of Auditors' Reporting Intentions When another Auditor Is Offered
Client Employment”, Auditing: A Joumai of Practice & Theory, Vol. 20, No. 1, pp. 45-63.
Menk, K. B. (2011), “The Impact of Materiality, Personality Traits, and Ethical Position on Whistle-Blowing Intentions”, Unpublished Doctoral Dissertation, Virginia Commonwealth University, Richmond.
Miceli, M.P. and J. P. Near (1992), Blowing the Whistle: The Organizational and for Companies and Employees, Lexington Books, Riverside, NJ.
Miceli, M. P., Near, J. P., Rehg, M. T. and J. R. Van Scotter (2012),
“Predicting Employee Reactions to Perceived Organizational
Wrongdoing: Demoralization, Justice, Proactive Personality, and
Whistle-Blowing”, Human Relations, Vol. 65, No. 8, pp. 923 –954.
Near, J. P. and M. P. Miceli (1985), “Organizational Dissidence: The
Case of Whistle-Blowing”, Journal of Business Ethics, Vol. 4, No.
1, pp. 1–16.
Near, J. P. and M. P. Miceli (1996), “Whistle-Blowing: Myth and
Reality”, Journal of Management, Vol. 22, pp. 507-526.
Park, H. and J. Blenkinsopp (2009), “Whistle-Blowing as Planned Behavior - A Survey of South Korean Police Officers”, Journal of Business Ethics, Vol. 85, No. 4, pp. 545-556.
Ponemon, L. A. (1994), “Comment: Whistle-blowing as an Internal Control Mechanism: Individual and Organizational Considerations ”, Auditing: A Journal of Practice & Theory, pp. 118-130.
Robinson, S. N., Robertson, J. C. and M. B. Curtis (2012), “The
Effects of Contextual and Wrongdoing Attributes on
Organizational Employees’ Whistleblowing Intentions Following
Fraud”, Journal of Business Ethics, Vol. 106, pp. 213–227.
Schultz, J. J., Johnson, D. A., Morris, D. and S. Dymes (1993), “An
Investigation of the Reporting of Questionable Acts in an
International Setting”, Journal of Accounting Research, Vol. 31,
pp. 75-103.
Seibert, S., Kraimer, M. L., & Crant, J. M. (2001), “What Do
Proactive People Do? A Longitudinal Model Linking Proactive
Personality and Career Success”, Personnel Psychology, Vol. 54,
No. 4, pp. 845-874.
Seifert, D. L. (2006), The Influence of Organizational Justice on the Perceived Likelihood of Whistle-Blowing, Doctoral Dissertation, Washington State University, Washington.
Seifert, D. L., Sweeney, J. T., Joireman, J. and J. M. Thornton (2010), “The Influence of Organizational Justice on Accountant Whistleblowing ”, Accounting, Organizations and Society, Vol. 35, pp. 707-717.
Seifert, D. L., Stammerjohan, W. W. and R. B. Martin (2014). “Trust,
Organizational Justice, and Whistleblowing: A Research Note”,
Behavioral Research in Accounting, Vol. 26, No. 1, pp. 157-168.
Soni, F., Maroun, W. and N. Padia (2015), “Perceptions of Justice as a Catalyst for Whistle-Blowing by Trainee Auditors in South Africa”, Meditari Accountancy Research, Vol. 23, No. 1, pp.118-140.
Trongmateerut, P. and J. T. Sweeney (2013), “The Influence of Subjective Norms on Whistle-Blowing: A Cross-Cultural Investigation”, Journal of Business Ethics, Vol. 112, pp. 437–451.
Whiteside, D. B. and L. J. Barclay (2013), “Echoes of Silence: Employee Silence as a Mediator Between Overall Justice and Employee Outcomes”, Journal of Business Ethics, Vol. 116, pp. 251-266.
Wise, T. (1995), An Analysis of Factors Proposed to Affect the
Decision to Blow the Whistle on Unethical Acts, Unpublished
Doctoral Dissertation, Louisiana Technical University, Ruston.
Young, R. (2013), “The Role of Organizational Justice as a Predictor
of Intent to Comply with Internal Disclosure Policies”, Journal of
Accounting and Finance, Vol. 13, No.6, pp. 29-44.
)